ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਹਰ ਪਾਸੇ ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਤਣਾਅ (Stress) ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਹਲਚਲ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ। ਇਸ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੋਚਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਸਫਲ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਘੇਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬੋਝ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਸ ਬੇਕਾਬੂ ਸੋਚ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇਸ਼, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਸੋਚੀਏ। ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਈਏ। ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਜਾਂ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਸੋਚਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।
ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜੋ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਬਣਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿਓ। ਸੋਚਣਾ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਿਉਂ ਕਰੀਏ? ਹਰ ਪਾਸੇ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਊਰਜਾ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਾਂਹਪੱਖੀ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਅਿਜਹੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਓ। ਸਾਡਾ ਰਵੱਈਆ, ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਸਾਡੇ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਮੱਕੜੀ ਦੇ ਜਾਲ ਵਾਂਗ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਉਲਝਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਆਓ ਆਪਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਮੱਕੜੀ ਵਰਗੇ ਜਾਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰੀਏ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਵਿਅਸਤ ਰੱਖੋ। ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਪਹਾੜਾਂ, ਫੁੱਲਾਂ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ, ਝਰਨਿਆਂ, ਨਦੀਆਂ, ਕੁਦਰਤੀ ਛਾਵਾਂ, ਵਾਦੀਆਂ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖਿੱਲਰੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੀਏ।
ਮਨ ਨੂੰ ਰੱਖੋ ਕਾਬੂ
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਵਿਲੀਅਮ ਜੇਮਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਿਜਹਾ ਕਰਨਾ ਵਿਹਾਰਕਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਮਨ ਸਾਡੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸੋਚੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ? ਸਾਡੀ ਇਹ ਸੋਚ ਬਹੁਤ ਗ਼ਲਤ ਹੈ। ਬਹੁਤੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਓ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ ਨਾਲ ਸੋਚੀਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖੀਏ, ਜਜ਼ਬਾਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਫਸੀਏ।
ਮਾੜੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਉ ਹਾਵੀ
ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ, ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਬੈਠਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦਿਓ। ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ। ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਚਿੰਤਾ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਬੇਕਾਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।
ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਰੰਤ ਆਦਰਸ਼ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਿਲਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਹੈ ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੋਚਣਾ। ਯਕੀਨ ਕਰੋ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਦੁਨੀਆ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗੀ।
ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਚੰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ’ਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਸਾਡਾ ਕੰਟਰੋਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਹੈ? ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਰਤਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਡਾ ਮਨ ਬਾਹਰੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਚੰਗਾ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹੋ।
ਵਿਵਹਾਰ ਰੱਖੋ ਉਸਾਰੂ
ਚੰਗਾ ਵਿਵਹਾਰ ਅਪਣਾਓ। ਚੰਗਾ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣੋ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਦੂਜੇ ਲੋਕ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗ਼ਲਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਮਨਚਾਹਾ ਰੂਪ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਹੈ, ਉਵੇਂ ਹੀ ਜੀਵਨ ਹੈ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰ ਹੀ ਸਾਡੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਤਨ ਲਈ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਮਨ ਹੀ ਹੈ। ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਮਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੇ ਮਨ ਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਭੌਤਿਕ ਸੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਆਕਾਰ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਸੋਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੰਗਾ ਸੋਚੋ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹੋ।
